Bir eski oğuz türkçesi metni “hikâye-i fâtima” ve dil özellikleri

Yazarlar :

Yrd. Doç. Dr. Şaban DOĞAN ,

Yazar kurumları :

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü¹

Görüntülenme :

1331

DOI :

Özet Türkçe :

Eski Oğuz Türkçesi metin çalışmalarının sayısal bakımdan oldukça ileri bir noktaya ulaştığı malumdur ancak bu çalışmaların yeterli olduğunu söylemek güçtür. Günümüzde bu metinler kullanılarak bir taraftan Eski Oğuz Türkçesi ile Osmanlı Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasında karşılaştırmalı çalışmalar yapılırken, diğer taraftan da eldeki bilgiler ve neşri yapılan metinler ışığında Eski Oğuz Türkçesi ağızları ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Eski Oğuz Türkçesinin ağızları üzerinde yapılan çalışmalar oldukça yenidir. Elde ses kaydının olmadığı tarihî dönem ağızlarının tespitinde yararlanılacak yegâne malzemenin yazılı metinler oluşu bu çalışmaların önündeki en büyük engeldir. Tarihî dönem ağız çalışmalarında halk için kaleme alınmış metinlerin ağız özelliklerini yansıtma ve söz varlığı bakımından dinî, tarihî, ilmî vb. metinlerden daha faydalı olacağı, bu türden eserlerde ağız özelliklerinin daha kolay tespit edilebileceği muhakkaktır. Bu sebeple de Eski Oğuz Türkçesi ağız çalışmalarında öncelikli olarak halk için kaleme alınmış ve halkın kullandığı dili merkeze alan metinler tercih edilmelidir. Bu türden eserler arasında önemli bir yer tutan halk hikâyeleri ve o hikâyelerden birisi olan “Hikâye-i Fâtıma” bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada Eski Oğuz Türkçesi Dönemi halk hikâyeleri hakkında kısa bilgi verilecek; “Hikâye-i Fâtıma” adlı hikâyenin, yazım özellikleri, ses ve şekil bilgisi açılarından değerlendirilmesine çalışılacak, hikâyenin metni çalışmanın sonunda ek olarak sunulacaktır. Çalışmada amaçlanan bu türden eserlere dikkat çekmek ve halk hikâyelerinin Eski Oğuz Türkçesi ağızlarının tespitinde kullanımının önemini vurgulamaktır.

Anahtar kelimeler :

Eski Oğuz Türkçesi ,

Halk Hikâyesi ,

Hikâye-i Fâtıma ,

Özet İngilizce :

It is known that text studies regarding Old Oghuz Turkish have reached an advanced point in terms of quantity, but it is still hard to say that they are academically adequate . Today, with the help of these texts, we have many studies comparing Old Oghuz Turkish to Ottoman Turkish and Turkish used in today's Turkey as well as those aiming to examine Old Oghuz Turkish accents using the data at hand and the texts publihed so far. The studies of Old Oghuz Turkish accents are relatively recent. The fact that only material to draw conclusions about these accents is the written accounts at a time when there was no voice record makes this research field an especially challenging one. It is evident that the materials chosen from a specific time in history are more beneficial in terms of reflecting the features of accents and vocabulary than historical, religious and scientific texts. Therefore, it is important that the researchers focus more on the texts written for the general public in additon to those using that very language. This study deals with one of such texts, “Hikâye-i Fâtıma” and gives brief information on stories dating back to the time of Old Oghuz Turkish. Besides, it aims to examine the structure of “Hikâye-i Fâtıma”, paying special attention to its morphology, phonetics. The text itself is included at the end. What this study tries to attain is to attract attention to these stories and to the significance of them in determining the accents of a given period in history.

Anahtar kelimeler :