Aydınlanma’nın fransız düşüncesi içinde “katı liberal değerler” bağlamında ele alınmasında ansiklopedi ve ansiklopedistlerin yeri

Aydınlanma Çağı, günümüzde siyaset felsefesinin önemli konularının oluştuğu, dönüşüme uğradığı ve farklı mekânlarda, farklı anlamlar yüklenen bir çok konuyu tartışmalı hale getiren bir dönem olarak nitelendirilebilir. Bu dönemde bir çok ideolojik düşüncenin yeniden ele alınmış, fakat Batı düzleminde İngiltere ve Kıta Avrupası'nda ise bu fikirlerin farklı şekillerde ön plana çıkartıldığı görülmüştür. Özellikle de Fransa'da tüm Aydınlanma değerlerinin, başta "liberal değerler" olmak üzere daha "katı", daha "köktenci" bir şekilde ele alınarak topluma sunulduğu dikkat çekmiştir. Bu gelişmeler de Fransız Devrimi'ni oluşturan süreçte Fransa'da Ansiklopedi çevresinde şekillenmiştir. Ansiklopedi çevresinde ele alınan düşünürlerde, Ansiklopedistler olarak nitelendirilmişlerdir. Dönemin en önemli Fransız düşünürlerini çevresinde toplayan Ansiklopedi, liberal değerler çerçevesinde ve özellikle baskıcı din anlayışına bir tepki olarak, "salt" aklı ön plana çıkartan, toplumu merkeze alan ve evrensel olarak nitelendirilen siyasal haklar düzleminde bir düşünce geleneğinin Fransa'da gelişmesine zemin hazırlamıştır. Bu süreçten bir süre sonra ise baskıcı olarak nitelendirdiği Kilise ile devlete karşı, toplumun topyekûn özgürlüğünü vaaz eden, ancak "Jakoben", evrensel değerler üzerinden "homojenize toplum" ve zaman zaman da normatif bilim anlayışını kutsayan "Pozitivizm" düşüncesinin Fransa ile Batı düşünce ikliminin belli bir kesiminde hâkim fikir olduğu görülmüştür. Bu düşünceler çerçevesinde geliştirilen ideolojiler ile fikir akımlarının günümüzdeki hâkim olan toplum, ideoloji ve siyasal fikir kalıplarını etkilediği de muhakkaktır. Ancak Ansiklopedi'nin oluşmasında ve günümüze kadar sürdürülmesinde önemli katkıları olan bu düşüncelerin, günümüz toplumunun/toplumlarının liberal değerler çerçevesinde gelişlerinde yönelik sağladığı katkılar ise halen tartışmaya açık bir konu olarak önümüzde durmaktadır.

Aydınlanma ,

Ansiklopedi ,

Ansiklopedistler ,

Fransa ,

Liberal Değerler ,

Contemporarily, the age of Enlightenment can be characterized as a period where the important features of political philosophy were formed, transformed and where a multitude of issues subjected to different meanings became debatable in various forums. In this era, many ideological thoughts were reevaluated, but in terms of the West, these ideas were promoted in different ways in England and Continental Europe. It is especially notable that the ideas of the Enlightenment age in France, starting with the "liberal values" were processed and presented to the people in a particularly "extreme" and "fundamental" matter. This development took place among the Encyclopedic circles in France in a process leading to the French revolution. The thinkers grouped around the Encyclopedic circle are named Encyclopedistés. Gathering the most important French thinkers of its time, Encyclopedia in France, prepared the field for a way of thinking around liberal values encompassing political rights as universal, highlighted "pure" intellect and put the society in focus as a reaction to a particularly oppressive religious understanding. In this process, the thought of "Positivism", although "Jacobin" and at times glorifying normative sciences and "homogenized societies" through universal values, became the leading way of thinking in France and in certain parts of the West as a preacher of total liberation of the people, as a counterpart to the Church and state which in time became described as oppressive. It is a fact that the ideologies and current of views extracted from these thoughts are affecting the empowered societies, ideologies and political views of today.But the debate is on whether or not the thoughts largely responsible for the development and survival of Encyclopedia to our time have any effect on our current society/societies in terms of progress concerning liberal values.

Enlightenment, ,

Encyclopedia, ,

Encyclopedistés, ,

France, ,

Liberal values ,